Torpedo Pentasport

[nmp]

Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus zowel
aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as. Beide
kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap overbodig,
zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed idee geweest
zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.

Aan de handleidingen op
<http://sram.com/en/service/sram/tech_manuals.php> heb ik natuurlijk
niets, want daarin wordt dit geval niet genoemd.

Ik ga het ding één dezer dagen natuurlijk toch onbevreesd uit elkander
nemen. Het doel is minstens de lagers te bereiken, maar ik wil eigenlijk
ook wel eens graag zien hoe deze naaf nu eigenlijk werkt. Moet ik daarbij
nog rekening houden met speciale dingen? Gaan de planeetwielen me om de
oren vliegen?

Oh ja, het heeft nog trommelremmen ook.

[pieter]

Ik kan je er iets over vertellen:

de planeten gaan je niet om de oren vliegen, behalve als er iets heel
ernstigs aan de hand is, en daar wijst niets in je vraag op.
De tweekabelige versie is een oudere, vandaar dat je er geen gegevens meer
over vindt. Later kwam Sachs (=sram) met een éénkabelige, waarvan je de
gegevens wel kunt downloaden.

Uit elkaar nemen gaat net als een 3 versn naaf, het rechtergedeelte (bij het
kettingwiel) werkt ook als zodanig, en stel je net zo af.
Begin, zoals gebruikelijk, de rem te verwijderen, en de conus eronder, dan
komt het binnenwerk zo uit de naaf, zonder uit elkaar te springen.

Het linkerstiftje (langer dan de rechter) kiest tussen twee sets zon-en
planeetwieltjes, om grote of kleine spreiding mogelijk te maken. Het
afstellen is een beetje "trial and error". Als je de naaf uit de huls hebt
zie je vanzelf hoe het werkt (als de werking van een 3 naaf je al bekend
is).

Speciaal: Als je de naaf zo ver uit elkaar hebt, dat de planeetjes eruit
komen, zul je ze bij montage moeten "timen". Let daar goed op, anders loopt
de boel vast. Daarvoor zitten er markeerpunten op de planeetjes, en die
moeten allemaal dezelfde hoek maken tov de as; het makkelijkst is dat door
de punten alledrie daar buiten te laten steken.

Zoals altijd: let goed op de volgorde van demontage, de montage is uiteraard
omgekeerd

Het kan lastig zijn om aan lagers te komen. Verder zijn deze naven niet vrij
van storingen, vooral als ze wat ouder worden. Ze zijn wel beter dan de
vergelijkbare Sturmey Archers.

Succes, en mail maar als je meer vragen hebt.

Post by nmp
Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus zowel
aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as. Beide
kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap overbodig,
zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed idee geweest
zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.
Aan de handleidingen op
<http://sram.com/en/service/sram/tech_manuals.php> heb ik natuurlijk
niets, want daarin wordt dit geval niet genoemd.
Ik ga het ding één dezer dagen natuurlijk toch onbevreesd uit elkander
nemen. Het doel is minstens de lagers te bereiken, maar ik wil eigenlijk
ook wel eens graag zien hoe deze naaf nu eigenlijk werkt. Moet ik daarbij
nog rekening houden met speciale dingen? Gaan de planeetwielen me om de
oren vliegen?
Oh ja, het heeft nog trommelremmen ook.

[nmp]

pieter wrote:

[..]

Post by pieter
Het kan lastig zijn om aan lagers te komen.

Ik heb al gezien dat ze te koop zijn bij fietspunt.nl, net als andere
onderdeeltjes voor deze naaf. Dus als het nodig is en de fietsenboer kan
me niet helpen, weet ik waar ik moet zijn.

Post by pieter
Verder zijn deze naven niet vrij van storingen, vooral als ze wat ouder
worden. Ze zijn wel beter dan de vergelijkbare Sturmey Archers.
Succes, en mail maar als je meer vragen hebt.

Bedankt voor de uitgebreide instructies. Het klinkt allemaal heel logisch
en het is ook wel ongeveer wat ik verwacht had. Hiermee moet het dus wel
lukken. Er is m.i. ook niet echt iets mis met het ding, hij schakelt
alleen wat traag en loopt ook vrij zwaar. Dus ik vermoed dat het met
schoonmaken van het binnenwerk en een paar goed gedoseerde klodders vet
op de juiste plekken weer een stuk beter zal gaan. De kabels zal ik
waarschijnlijk ook moeten smeren.

Ik denk dat ik er mijn tijd voor moet nemen, dus dat wordt iets voor a.s.
weekend. Er is geen enkele haast bij.

[Jeroen S]

Dag,

Post by nmp
lukken. Er is m.i. ook niet echt iets mis met het ding, hij schakelt
alleen wat traag en loopt ook vrij zwaar. Dus ik vermoed dat het met

Mijn Sachs Super Seven schakelde traag, zeg maar bijna niet meer,
omdat er een lager versleten was waardoor de as een beetje scheef
in de naaf stak. Met een nieuwe lagerschaal (heet dat zo ?) loopt
hij weer als een zonnetje. Of als een planeetje om een zonnetje ?

Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci.
Eindelijk niet meer scha-ke-len. ;-)

-- J.

[pieter]

Post by Jeroen S
Dag,

Post by nmp
lukken. Er is m.i. ook niet echt iets mis met het ding, hij schakelt
alleen wat traag en loopt ook vrij zwaar. Dus ik vermoed dat het met

Mijn Sachs Super Seven schakelde traag, zeg maar bijna niet meer,
omdat er een lager versleten was waardoor de as een beetje scheef
in de naaf stak. Met een nieuwe lagerschaal (heet dat zo ?) loopt
hij weer als een zonnetje. Of als een planeetje om een zonnetje ?

De meeste problemen bij Sachs naven ontstaan door slijtage en kapotgaan van
lagers, en in sommige gevallen raken stukjes van de lagerkooien tussen het
schakelmechaniek, waardoor schakelen moeilijk, of soms onmogelijk wordt.
Vooral types met reugtraprem hebben daar last van; ik heb zelf de sachs
super 7 versnellingsnaaf met terugtraprem. Daarvan heb ik voor montage in
mijn huidige fiets (hij zat al in de vorige fiets) alle lagers vervangen.

Post by Jeroen S
Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci.
Eindelijk niet meer scha-ke-len. ;-)
-- J.

[nmp]

Jeroen S wrote:

[..]

Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci. Eindelijk
niet meer scha-ke-len. ;-)

Op zich vind ik die NuVinci ook heel interessant, als technisch
nieuwigheidje. Zou er wel mee willen spelen. Maar ik heb al wel begrepen
dat het bereik niet erg groot is. Meer voor een stadsfiets dan voor een
toerfiets. En het is ook niet goedkoop. Misschien verandert dat nog.

[Jasper Janssen]

Post by nmp
[..]

Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci. Eindelijk
niet meer scha-ke-len. ;-)

Op zich vind ik die NuVinci ook heel interessant, als technisch
nieuwigheidje. Zou er wel mee willen spelen. Maar ik heb al wel begrepen
dat het bereik niet erg groot is. Meer voor een stadsfiets dan voor een
toerfiets. En het is ook niet goedkoop. Misschien verandert dat nog.

Elders in de groep heeft iemand het over 0.50-1.75x range, dat is 350% en
dat is echt niet klein. Een standaard sturmey 3 gaat van .75 naar 1.33.
Zelfs een Shimano 8 gaat maar van .527 naar 1.615.

En een standaard road dubbel 53/42 met een 10sp 13-29 (al widerange dus)
gaat van (andere units) 2.9 naar 8.2, ook minder dan 300 procent.

Pas bij mountainbike drivetrains kom je soms aan hogere ratios, de Rohloff
is 525% en MTB 48/36/26 triple met widerange 11-34 cassette komt zelfs op
586%.


Jasper

[nmp]

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
[..]

Post by Jeroen S
Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci.
Eindelijk niet meer scha-ke-len. ;-)

Op zich vind ik die NuVinci ook heel interessant, als technisch
nieuwigheidje. Zou er wel mee willen spelen. Maar ik heb al wel begrepen
dat het bereik niet erg groot is. Meer voor een stadsfiets dan voor een
toerfiets. En het is ook niet goedkoop. Misschien verandert dat nog.

Elders in de groep heeft iemand het over 0.50-1.75x range, dat is 350%
en dat is echt niet klein.

Inderdaad, dat is best mooi.

Post by Jasper Janssen
Een standaard sturmey 3 gaat van .75 naar 1.33. Zelfs een Shimano 8
gaat maar van .527 naar 1.615.
En een standaard road dubbel 53/42 met een 10sp 13-29 (al widerange dus)
gaat van (andere units) 2.9 naar 8.2, ook minder dan 300 procent.
Pas bij mountainbike drivetrains kom je soms aan hogere ratios, de
Rohloff is 525% en MTB 48/36/26 triple met widerange 11-34 cassette komt
zelfs op 586%.

Goed dat je het nog eens op een rijtje hebt gezet :)

[Lou Holtman]

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
[..]

Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci. Eindelijk
niet meer scha-ke-len. ;-)

Op zich vind ik die NuVinci ook heel interessant, als technisch
nieuwigheidje. Zou er wel mee willen spelen. Maar ik heb al wel begrepen
dat het bereik niet erg groot is. Meer voor een stadsfiets dan voor een
toerfiets. En het is ook niet goedkoop. Misschien verandert dat nog.

Elders in de groep heeft iemand het over 0.50-1.75x range, dat is 350% en
dat is echt niet klein. Een standaard sturmey 3 gaat van .75 naar 1.33.
Zelfs een Shimano 8 gaat maar van .527 naar 1.615.
En een standaard road dubbel 53/42 met een 10sp 13-29 (al widerange dus)
gaat van (andere units) 2.9 naar 8.2, ook minder dan 300 procent.
Pas bij mountainbike drivetrains kom je soms aan hogere ratios, de Rohloff
is 525% en MTB 48/36/26 triple met widerange 11-34 cassette komt zelfs op
586%.
Jasper

Hey Jasper 'cut it out' met je Amerikaanse slang.
Het komt wat ridiculous over.

Lou, tenminste droog begonnen vandaag

[pieter]

Dit is NL.fiets; dwz Nederlandstalig. Op fietsgebied kent de Nederlandse
taal een grote woordenschat.

Post by Lou Holtman

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
[..]

Maar deze week verwacht ik mijn nieuwe fiets met een NuVinci. Eindelijk
niet meer scha-ke-len. ;-)

Op zich vind ik die NuVinci ook heel interessant, als technisch
nieuwigheidje. Zou er wel mee willen spelen. Maar ik heb al wel begrepen
dat het bereik niet erg groot is. Meer voor een stadsfiets dan voor een
toerfiets. En het is ook niet goedkoop. Misschien verandert dat nog.

Elders in de groep heeft iemand het over 0.50-1.75x range, dat is 350% en
dat is echt niet klein. Een standaard sturmey 3 gaat van .75 naar 1.33.
Zelfs een Shimano 8 gaat maar van .527 naar 1.615.
En een standaard road dubbel 53/42 met een 10sp 13-29 (al widerange dus)
gaat van (andere units) 2.9 naar 8.2, ook minder dan 300 procent.
Pas bij mountainbike drivetrains kom je soms aan hogere ratios, de Rohloff
is 525% en MTB 48/36/26 triple met widerange 11-34 cassette komt zelfs op
586%.
Jasper

Hey Jasper 'cut it out' met je Amerikaanse slang.
Het komt wat ridiculous over.
Lou, tenminste droog begonnen vandaag
--
Posted by news://news.nb.nu (http://www.nb.nu)

[nmp]

Post by pieter
de planeten gaan je niet om de oren vliegen, behalve als er iets heel
ernstigs aan de hand is, en daar wijst niets in je vraag op. De
tweekabelige versie is een oudere, vandaar dat je er geen gegevens meer
over vindt. Later kwam Sachs (=sram) met een éénkabelige, waarvan je de
gegevens wel kunt downloaden.
Uit elkaar nemen gaat net als een 3 versn naaf, het rechtergedeelte (bij
het kettingwiel) werkt ook als zodanig, en stel je net zo af. Begin,
zoals gebruikelijk, de rem te verwijderen, en de conus eronder, dan komt
het binnenwerk zo uit de naaf, zonder uit elkaar te springen.

Hebbes! Kijk maar:
<Loading Image...>

Alle ringetjes en dingetjes eraan zoals je ziet, vooral om ze niet kwijt
te raken. De remplaat ligt ernaast.

Excuses voor de kwaliteit v.d. afbeelding, deze is gemaakt op mijn bureau
met mijn webcam en een loupe. Het digitale fototoetel is kaduuk.

Post by pieter
Het linkerstiftje (langer dan de rechter) kiest tussen twee sets zon-en
planeetwieltjes, om grote of kleine spreiding mogelijk te maken. Het
afstellen is een beetje "trial and error". Als je de naaf uit de huls
hebt zie je vanzelf hoe het werkt (als de werking van een 3 naaf je al
bekend is).

100% begrijpen doe ik het anders nog niet, maar het is grappig om er zo
wat mee te spelen en het van alle kanten te bekijken. De werking van een
3-speed SA ken ik wel, ja.

Post by pieter
Speciaal: Als je de naaf zo ver uit elkaar hebt, dat de planeetjes eruit
komen, zul je ze bij montage moeten "timen". Let daar goed op, anders
loopt de boel vast. Daarvoor zitten er markeerpunten op de planeetjes,
en die moeten allemaal dezelfde hoek maken tov de as; het makkelijkst is
dat door de punten alledrie daar buiten te laten steken.

Ik denk dat ik het hele binnenwerk zoals het nu op tafel ligt maar eens
fijn in elkaar laat zitten. Ik heb het ding al wel eens flink uitgespoeld
met wasbenzine, om alle kleverige smeertroep eruit te krijgen. Het leek
wel lijm. Had ik al verteld dat het fietsje jarenlang binnen heeft
gestaan? Alles ziet er eigenlijk nog uit als nieuw, ik ga die lagers
gewoon opnieuw smeren en dan zie ik wel.

[pieter]

Dit ziet er keurig uit; de foto valt best wel mee. Zoals het er nu uitziet
kan de naaf na een smeerbeurt weer in elkaar gezet worden, en is "timing"
niet nodig.

Kijk maar eens op de planeetwieltjes of je de markeerpunten kunt vinden, die
heb je nodig als de naaf helemaal uit elkaar is geweest.

Door het dubbele stel zonnewieltjes en planeten krijg je een andere
verhouding in de gearing. Op Sachs en S-A 7 versnellingsnaven wordt
uitgegaan van het zelfde principe, maar dan met een drievoudig systeem van
zon en planeten. (S-A 7 versnellingsnaven zijn berucht om hun storingen)
Shimano Nexusnaven hebben een andere werking.

Bji Sachsnaven is belangrijk te weten dat de rechter-lagerconus (onder het
kettingwiel) gewoon helemaal vast moet worden gedraaid, en géén halve
omwenteling terug zoals bij een Sturmey Archer.

Ik herken de kettingspanners van Batavus.

Post by nmp

Post by pieter
de planeten gaan je niet om de oren vliegen, behalve als er iets heel
ernstigs aan de hand is, en daar wijst niets in je vraag op. De
tweekabelige versie is een oudere, vandaar dat je er geen gegevens meer
over vindt. Later kwam Sachs (=sram) met een éénkabelige, waarvan je de
gegevens wel kunt downloaden.
Uit elkaar nemen gaat net als een 3 versn naaf, het rechtergedeelte (bij
het kettingwiel) werkt ook als zodanig, en stel je net zo af. Begin,
zoals gebruikelijk, de rem te verwijderen, en de conus eronder, dan komt
het binnenwerk zo uit de naaf, zonder uit elkaar te springen.

<http://img402.imageshack.us/img402/1543/webcam1196277839ry9.png>
Alle ringetjes en dingetjes eraan zoals je ziet, vooral om ze niet kwijt
te raken. De remplaat ligt ernaast.
Excuses voor de kwaliteit v.d. afbeelding, deze is gemaakt op mijn bureau
met mijn webcam en een loupe. Het digitale fototoetel is kaduuk.

Post by pieter
Het linkerstiftje (langer dan de rechter) kiest tussen twee sets zon-en
planeetwieltjes, om grote of kleine spreiding mogelijk te maken. Het
afstellen is een beetje "trial and error". Als je de naaf uit de huls
hebt zie je vanzelf hoe het werkt (als de werking van een 3 naaf je al
bekend is).

100% begrijpen doe ik het anders nog niet, maar het is grappig om er zo
wat mee te spelen en het van alle kanten te bekijken. De werking van een
3-speed SA ken ik wel, ja.

Post by pieter
Speciaal: Als je de naaf zo ver uit elkaar hebt, dat de planeetjes eruit
komen, zul je ze bij montage moeten "timen". Let daar goed op, anders
loopt de boel vast. Daarvoor zitten er markeerpunten op de planeetjes,
en die moeten allemaal dezelfde hoek maken tov de as; het makkelijkst is
dat door de punten alledrie daar buiten te laten steken.

Ik denk dat ik het hele binnenwerk zoals het nu op tafel ligt maar eens
fijn in elkaar laat zitten. Ik heb het ding al wel eens flink uitgespoeld
met wasbenzine, om alle kleverige smeertroep eruit te krijgen. Het leek
wel lijm. Had ik al verteld dat het fietsje jarenlang binnen heeft
gestaan? Alles ziet er eigenlijk nog uit als nieuw, ik ga die lagers
gewoon opnieuw smeren en dan zie ik wel.

[nmp]

Post by pieter
Dit ziet er keurig uit; de foto valt best wel mee. Zoals het er nu
uitziet kan de naaf na een smeerbeurt weer in elkaar gezet worden, en is
"timing" niet nodig.

Dacht ik dus ook. Lagers zijn gewoon nog goed. Nu alleen nog even kijken
hoe (waarmee) ik het best de boel (duurzaam) kan smeren.

Post by pieter
Kijk maar eens op de planeetwieltjes of je de markeerpunten kunt vinden,
die heb je nodig als de naaf helemaal uit elkaar is geweest.

Ik zie ze. Maar ik heb ze dus niet nodig, als ik je goed begrijp, als ik
deze wieltjes gewoon op hun plek laat zitten t.o.v. het zonnewiel. Het
ding zoals op de foto laat ik in elkaar zitten en schuift straks zó terug
in de huls v.d. naaf.

Post by pieter
Door het dubbele stel zonnewieltjes en planeten krijg je een andere
verhouding in de gearing. Op Sachs en S-A 7 versnellingsnaven wordt
uitgegaan van het zelfde principe, maar dan met een drievoudig systeem
van zon en planeten. (S-A 7 versnellingsnaven zijn berucht om hun
storingen) Shimano Nexusnaven hebben een andere werking.

Als ik nog ooit zo'n klusje krijg, of als me een fietsje met zo'n naaf in
de schoot valt, dan ga ik zeker eens wat dieper graven en de boel echt
goed uit elkaar halen. Het is inderdaad leerzaam en interessant.

Post by pieter
Bji Sachsnaven is belangrijk te weten dat de rechter-lagerconus (onder
het kettingwiel) gewoon helemaal vast moet worden gedraaid, en géén
halve omwenteling terug zoals bij een Sturmey Archer.

Aan de rechterkant heb ik helemaal niets verdraaid of veranderd. Dus ook
dat laat ik maar zo.

Post by pieter
Ik herken de kettingspanners van Batavus.

Die zijn best slim, ja. Moet ook wel voor de achterpats van het fietsje.
Horizontaal (nou ja, bijna) met opening vóór. Net zoals een goedkope/oude
sportfiets. Het achterwiel gaat er wel lekker makkelijk uit zo. Niets mis
mee. Als je tenminste de kettingkast hebt verwijderd, de kabels hebt
losgemaakt enz. :)

[Jasper Janssen]

Post by nmp
Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus zowel
aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as. Beide
kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap overbodig,
zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed idee geweest
zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.

Heel normaal hoor, dat hadden al die 5en destijds.

Jasper

[nmp]

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus
zowel aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as.
Beide kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap
overbodig, zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed
idee geweest zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.

Heel normaal hoor, dat hadden al die 5en destijds.

Dat wist ik niet, en ik dacht dat de bediening met één kabel toch wel
vrij oud was. Maar schijnbaar is er toch sprake van vooruitgang :)

[Jasper Janssen]

Post by nmp

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus
zowel aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as.
Beide kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap
overbodig, zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed
idee geweest zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.

Heel normaal hoor, dat hadden al die 5en destijds.

Dat wist ik niet, en ik dacht dat de bediening met één kabel toch wel
vrij oud was. Maar schijnbaar is er toch sprake van vooruitgang :)

Komt omdat de eerste generatie 5en en 7s (tot minstens in de
seventies/eighties) eigenlijk simpelweg twee drieën in serie zijn. De
latere verhullen dat wat meer. Je bedient met de kabeltjes respectievelijk
de linker en rechter driespeed. Om dat met 1 kabel te bedienen moesten ze
nog wat langer nadenken -- voor die tijd zaten de 'smarts', in de zin van
vreemde patronen van trekken aan die twee kabels, gewoon in de
bedienhandel.

Volgens mij zijn de vroege Sturmey >3 naven nog wel eens uitgerust met
gewoon twee losse triggers, zelfs.


Jasper

[pieter]

Post by Jasper Janssen

Post by nmp

Post by Jasper Janssen

Post by nmp
Vandaag heeft een familielid een Batavus stadsfietsje gebracht. Om door
te smeren, nieuwe banden erop te leggen enz. Het ding heeft een 5-
versnellingsnaaf van het type Torpedo Pentasport. Heel apart, in mijn
ogen dan, is het feit dat deze wordt bediend met *twee* kabels, dus
zowel aan de linker- als rechterzijde komt er een kettinkje uit de as.
Beide kabels komen uit in één schakelhendeltje. Het lijkt me knap
overbodig, zo'n ingewikkelde bediening, maar het zal vast ooit een goed
idee geweest zijn van de ingenieurs van Sachs/SRAM.

Heel normaal hoor, dat hadden al die 5en destijds.

Dat wist ik niet, en ik dacht dat de bediening met één kabel toch wel
vrij oud was. Maar schijnbaar is er toch sprake van vooruitgang :)

Komt omdat de eerste generatie 5en en 7s (tot minstens in de
seventies/eighties) eigenlijk simpelweg twee drieën in serie zijn. De
latere verhullen dat wat meer.

Je bedient met de kabeltjes respectievelijk

Post by Jasper Janssen
de linker en rechter driespeed.

Dit klopt niet helemaal, de linker is geen driespeed, het is het omschakelen
van een hoge en lage gearing, zeg maar het omschakelen tussen twee
versnel/vertraagverhoudingen, en bij een 7-bak zijn dat er drie. Er schijnen
prototypes te zijn geweest met vier verhoudingen (9 speed) maar die liepen
zo zwaar dat ze niet in productie zijn gegaan.

De tweekabelige types gingen nog tot een eind in de 90er jaren door, en
werden zowel door SA als door Sachs vervangen door de éénkabelige. Toen
kwamen ook de 7-bakken uit, zowel S-A als Sachs, die van S-A waren barrels
en die van Sachs waren (zijn) best goed. Ik heb zelf zo een Sachs super 7,
met terugtraprem. Shimano had een voorsprong met de Nexus 7, die op een
andere manier werkt.

Om dat met 1 kabel te bedienen moesten ze

Post by Jasper Janssen
nog wat langer nadenken -- voor die tijd zaten de 'smarts', in de zin van
vreemde patronen van trekken aan die twee kabels, gewoon in de
bedienhandel.
Volgens mij zijn de vroege Sturmey >3 naven nog wel eens uitgerust met
gewoon twee losse triggers, zelfs.

Klopt, S-A 5-bakken met twee aparte triggers, dat is wel een tijd geleden,
het gaf wel wat gepuzzel om de juiste stand te vinden. Dat stond vaak op het
stuur of op de koplamp aangegeven. Ik moet ergens nog zo een systeem hebben
liggen, incl koplamp met sticker. Die triggers leken nog het meest op de
triggers van een derailleursysteem, en zaten aan de stuurpen gemonteerd.
Tweekabelige 7-bakken hebben naar mijn weten nooit bestaan.

Let bij de tweekabelige types wel goed op welke kabel op welke plek in de
duimschakelaar gaat, het staat met minieme lettertjes op de schakelaar
aangegeven. Verwisseling geeft rare effecten.

Opmerkelijk: de linkerkant van een tweekabelig type werkt bij SA precies
omgekeerd aan de Sachs: de ene trekt voor hoge en de andere juist voor lage
"gearing" (ik weet even niet welke wat doet); gevolg: de duimschakelaar van
SA en die van Sachs zijn niet door elkaar te gebruiken. dat geeft het rare
effect van een schakelvolgorde van 2,1,3,5,4 ipv 1,2,3,4,5.